Phong Nha Kẻ Bàng (kỳ 2): Cú sốc của người lái thuyền, nỗi buồn làng Na

Mọi năm, những tháng hè là thời điểm ngành du lịch “ăn nên làm ra”, nhưng năm nay khi dịch Covid-19 diễn biến ngày càng phức tạp và có nguy cơ bùng phát mạnh hơn, hàng nghìn lao động tại Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng đứng trước nguy cơ mất việc, không còn nguồn thu nhập để trang trải cuộc sống hằng ngày.

Kỳ 1: Phong Nha Kẻ Bàng: Khách giảm 50%, loay hoay trụ qua mùa dịch

Kỳ 2: Phong Nha Kẻ Bàng: Cú sốc của người lái thuyền, nỗi buồn làng Na

Kỳ 3: Phong Nha Kẻ Bàng: Chủ homestay đổ nợ vì Covid-19

Kỳ 4: Phong Nha Kẻ Bàng: Dịch bệnh là cơ hội "đại tu" chất lượng

Cú sốc sau 20 năm của người lái thuyền

Ngồi trên chiếc thuyền thường ngày đưa đón khách du lịch vào Động Phong Nha, ông Hoàng Văn Huê (56 tuổi, ngụ làng Na, thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) dùng bàn tay đã chai sạn sắp xếp lại mấy chiếc áo phao treo lơ lửng bên góc thuyền. Từ giữa năm 2020 đến nay, thay vì chèo thuyền đưa đón khách du lịch đi tham quan, công việc của ông là ở nhà chăm cháu, rảnh rỗi thì ra ngó về phía bến, xem có đoàn khách du lịch nào không.

“Đầu năm ngoái có dịch nhưng vài ngày tôi cũng được phân 1 chuyến chở khách tham quan. Mỗi tháng tầm 6 -7 chuyến, thu nhập được 3 – 4 triệu đồng. Đến năm nay có khách tham quan để mà chở là may mắn lắm rồi chứ đừng nói đến là bao nhiêu chuyến một tháng”, ông Huê cho biết.

Trong những hộ lái thuyền tại động Phong Nha, ông Huê được xem là người thâm niên nhất. Từ cuối năm 1999, ông bắt đầu sử dụng chiếc thuyền bằng gỗ dùng để đánh cá chở khách vào tham quan động, thu nhập khoảng 45.000 đồng/chuyến.

Thị trấn Phong Nha thời điểm đó là xã Sơn Trạch, khung cảnh còn hoang sơ và mộc mạc, dân cư thưa thớt nên hàng quán cũng chẳng có bao nhiêu. Số tiền này với ông Huê được xem là mức thu nhập khá lớn. Ngoài ra, đội thuyền chỉ lác đác hơn chục người nên công việc cũng khá suôn sẻ. Một người quanh năm chỉ biết làm nông, nay ngày nào cũng được gặp “Tây” nên ông thấy hào hứng lắm.

Đến năm 2016, ông Huê đem hơn 100 triệu đồng tích góp được từ việc chèo thuyền để đóng một chiếc thuyền chắc chắn hơn, có đầy đủ ghế ngồi và mái che, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn khi chở khách tham quan tại Động Phong Nha.

Kể về lý do quyết định “nâng cấp” chiếc thuyền gỗ của mình, ông Huê cho biết vào năm 2015, khi những hình ảnh của hang Sơn Đoòng xuất hiện trên chương trình “Good Morning America” của Hãng truyền hình ABC (Mỹ), lượng khách du lịch nước ngoài đến Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng bất ngờ tăng vọt. Đội thuyền đưa đón khách tham quan khi đó chưa nhiều, vì vậy nhiều lúc khách tham quan phải đứng đợi mới thuyền vào động. Thấy vậy, ông Huê quyết định đóng chiếc thuyền mới, quyết chí gắn bó với nghề này.

“Đóng thuyền mới chắn chắn hơn, chở được nhiều người hơn mà còn an toàn cho cả mình với du khách nữa. Lúc đó ăn nên làm ra, thu nhập cả gia đình đều dựa vào con thuyền cả”, ông Huê bộc bạch.

Khi dịch Covid-19 chưa xuất hiện, công việc vẫn còn suôn sẻ, ông Huê không phải lo lắng về bữa cơm hằng ngày. Dịch bệnh lan ra cả nước, Phong Nha Kẻ Bàng rơi vào tình trạng “vắng tanh như chùa Bà Đanh”, hàng chục công ty lữ hành đóng cửa, nhà hàng, homestay không có một bóng người. Những lao động lái thuyền du lịch cũng mất việc đồng loạt, ông Huê lúc này chỉ biết ở nhà chờ tiền gửi về của con trai đang làm thuê ở TP.HCM.

Thế nhưng hi vọng của ông cũng sớm vụt tắt, khi TP.HCM hiện tại đã trở thành ổ dịch lớn nhất cả nước, hàng trăm nghìn công nhân không có việc làm. Con trai ông phải tự cách ly tại phòng trọ theo Chỉ thị 16 của Thủ tướng Chính phủ, cuộc sống cũng chẳng khá hơn ông Huê là bao nhiêu.

Không có tiền, công việc cũng chẳng có, gia đình ông Huê 6 người, trong đó có một đưa cháu bị khuyết tật bẩm sinh phải sống dựa vào mảnh ruộng nhỏ và mảnh vườn chi chít rau cỏ dại sau nhà. Có lẽ, chưa lúc nào gia đình ông Huê lại rơi vào tỉnh cảnh éo le như hiện tại.

“Lúc trước ăn cơm còn có thịt có cá, bây giờ thì lên núi hái được rau gì, bắt được con gì thì ăn cái đó. Có cơm mà ăn no bụng là hạnh phúc lắm rồi chứ đừng nói đến việc là cơm ngon hay dở”, ông Huê cho biết.

Dưới cái nắng chói chang đầu tháng 8, ông Huê nghẹn ngào nói: “Hơn 20 năm qua, chiếc thuyền của tôi chưa bao giờ lại nằm yên một chỗ lâu như vậy…”. Ước muốn duy nhất của ông là dịch bệnh sớm đi qua, cuộc sống quay về như những ngày bình yên trước đó.

Năm buồn của làng Na

“Trong làng Na, từ đầu làng đến cuối làng, hễ chỗ nào có nhà là chỗ đó có thuyền chở khách tham quan. Người dân ở đây chủ yếu sống dựa vào việc chở khách du lịch”, đó là khẳng định của bà Nguyễn Thị Lý (43 tuổi, ngụ làng Na, thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch), một người có thâm niên làm nghề lái thuyền chở khách tại Phong Nha .

Thời điểm khách du lịch tăng cao vào năm 2015, người dân nghèo sống ở bên bờ sông Son chớp lấy cơ hội, đánh liều vay hàng chục triệu đồng để đóng một chiếc thuyền chắc chắn. Ai cũng chắc nịch rằng “có thuyền ắt sẽ có tiền”, vì lượng khách mỗi năm càng tăng, thu nhập theo đó cũng khấm khá hơn.

Tại làng Na, cứ mỗi chiếc thuyền du lịch thì có 2 người làm việc, một là lái thuyền, còn một người là phụ thuyền. Chủ yếu là những cặp vợ chồng, hoặc anh em trong gia đình.

Bà Lý cho biết, những năm trước, mỗi chuyến chở khách vào tham quan Động Phong Nha, bà thu được 380.000 đồng, trừ các chi phí thu nhập cũng được 250.000 đồng/chuyến, nhưng phải 2 – 3 ngày mới có một chuyến. Đầu năm 2020, chi phí chở khách mỗi chuyến được Trung tâm Khu du lịch Phong Nha – Kẻ Bàng điều chỉnh tăng lên 555.000 đồng/chuyến, trừ chi phí bà Lý thu lại khoảng 400.000 đồng.

Cứ ngỡ mọi chuyện sẽ êm đền như vậy, nhưng đến tháng 2/2020 dịch Covid-19 xuất hiện, khách du lịch giảm đột ngột. Hàng trăm lái thuyền ở thị trấn Phong Nha mất việc, trong số đó không ít người đang phải gánh khoản tiền vay để đóng thuyền mới.

“Ban đầu, khi dịch mới bùng, công việc lái thuyền ít nhưng vẫn có khách để đưa đón. Thu nhập đủ mua bó rau, con cá. Lúc đó ai cũng hi vọng sang năm 2021 mọi chuyện sẽ tốt hơn. Nhưng đâu ngờ khi vừa đón Tết xong, dịch lại bùng lên mạnh hơn, những người phụ thuộc vào nghề lái thuyền như tôi cảm giác ngồi trên đống lửa”, bà Lý bộc bạch.

Không có việc làm nhưng nợ vẫn phải trả, hàng trăm lao động ở làng Na dứt áo vào miền Nam làm thuê trả nợ. Con cái ở nhà cần tiền ăn học, cha mẹ già vẫn cần được chăm sóc, áp lực của những lao động nghèo ở làng Na theo đó cũng nặng nề hơn.

Ông Hoàng Hải Vân – Phó Giám đốc Ban quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng cho biết, những lái thuyền du lịch chủ yếu hợp tác với Trung tâm Du lịch Phong Nha Kẻ Bàng. Nguồn thu nhập chính đến từ việc chở khách du lịch, nên không có khách đồng nghĩa với không có tiền để trang trải cuộc sống hằng ngày.

Để giúp đỡ cho các lái thuyền du lịch, Trung tâm Du lịch đã tìm cách điều phối thuyền một cách phù hợp, đảm bảo gia đình nào cũng có thu nhập trong mùa dịch. Tuy nhiên, nhiều thời điểm khu du lịch không có khách để điều phối.

“Sau khi dịch bệnh qua đi, chúng tôi sẽ hết sức tạo điều kiện cho các lái thuyền có công ăn việc làm trở lại. Việc điều phối thuyền chở khách tham quan sẽ được cân nhắc kỹ càng, đảm bảo ai cũng có chuyến, không bỏ sót người nào cả”, ông Vân cho biết thêm.

Là người lãnh đạo, nhìn thấy những điểm du lịch tại Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng đìu hiu, ảm đạm, ông Vân cũng không tránh khỏi cảm giác nao lòng. Đau lòng hơn khi phải đối diện với những ánh mắt hi vọng, chờ đợi của người lao động mất việc. Ai cũng trông chờ rằng một ngày nào đó, họ sẽ nhận được cuộc gọi để vào làm việc trở lại.

“Điều mong muốn nhất của tôi có lẽ là sang năm 2022, khi Việt Nam có thể được miễn dịch cộng đồng, khách du lịch quay lại. Như vậy người lao động có công ăn việc làm trở lại, không khí nhộn nhịp và tiếng cười vui vẻ của những năm tháng trước đó sẽ ùa về đây”, ông Vân nói.

Cao Nguyên