Tiền ảo là gì? Tiền ảo có hợp pháp ở Việt Nam?

Nhận biết tiền ảo

Tiền ảo là gì?

Tiền ảo (Virtural currency) là biểu hiện kỹ thuật số của giá trị, có thể có trong giao dịch kỹ thuật số. Tiền ảo tạo ra và quản lý bởi các nhà phát triển (developer) và được sử dụng, chấp nhận giữa các thành viên trong một cộng đồng ảo cụ thể, để làm phương tiện trao đổi; là một đơn vị kế toán, lưu trữ giá trị.

Tuy nhiên, tiền ảo không phải là tiền pháp định tại một quốc gia nào. Tiền ảo không được phát hành, không được bảo đảm của pháp luật của quốc gia nào. Các chức năng của tiền ảo chỉ được thực hiện theo ý chí thỏa thuận của các chủ thể trong cộng đồng, những người sử dụng tiền ảo trong giao dịch. 

Tiền ảo chỉ có sẵn ở dạng điện tử. Nó được lưu trữ và giao dịch chỉ thông qua phần mềm được chỉ định, ứng dụng di động, máy tính hoặc qua ví kỹ thuật số chuyên dụng. Các giao dịch tiền ảo xảy ra qua Internet hoặc qua các mạng chuyên dụng an toàn. 

Tiền ảo được coi là một tập hợp con của nhóm tiền kỹ thuật số, cũng bao gồm tiền điện tử. Tuy nhiên, tiền ảo và tiền điện tử có những yếu tố khác biệt và chúng không phải là một.

Một số khái niệm về tiền ảo

Theo Tổ chức quốc tế về Tiêu chuẩn hoá (ISO): "Tiền ảo dạng là tài sản vô hình không có thực, có tính chất tiền tệ tức có thể sử dụng nó làm phương tiện trao đổi hay một tài sản có giá trị trong một môi trường cụ thể.

Theo Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB): "Tiền ảo là một đại diện kỹ thuật số về giá trị không được phát hành bởi ngân hàng trung ương hoặc cơ quan công quyền, cũng không nhất thiết phải gắn với tiền định danh nhưng được chấp nhận bởi các thể nhân hoặc pháp nhân như một phương tiện thanh toán và có thể được chuyển nhượng, lưu trữ hoặc giao dịch điện tử”

Theo Quốc hội và Hội đồng của Liên minh Châu Âu (EU): Tiền ảo là thể hiện giá trị dưới dạng số. Giá trị này không được một ngân hàng trung ương hay một cơ quan nhà nước nào phát hành hay đảm bảo, nó không gắn liền với một đồng tiền pháp định nào và không có địa vị pháp lí của tiền tệ nhưng lại được chấp nhận bởi cá nhân hoặc pháp nhân như một phương tiện trao đổi. Nó có thể được chuyển đổi, lưu trữ hay giao dịch bằng phương thức điện tử".

Đặc điểm của tiền ảo

Tiền ảo không thể cầm nắm được, không có hình hài vật lý cụ thể.

Tiền ảo được sử dụng trên môi trường điện tử.

Tiền ảo được tạo ra không giới hạn

Tiền ảo được các công ty, tập đoàn hoặc tổ chức tạo ra mà không cần xin phép ai. Nó chỉ có giá trị trong cộng đồng giới hạn của các đơn vị này.

Không có giá trị thực, không được bảo lãnh bởi Tiền mặt, vàng, và các tài sản có giá.

Thường sử dụng để thanh toán, mua đồ trong các trò chơi điện tử, mỗi loại trò chơi có một loại tiền khác nhau. 

Tính thanh khoản thấp không thể dùng để trao đổi cho nhau hoặc đem ra ngoài môi trường điện tử để mua các sản phẩm dịch phẩm dịch vụ khác được.

Ưu điểm và nhược điểm của tiền ảo

Ưu điểm

Tiền ảo giúp người chơi trao đổi một cách trực tiếp giữa hai người mà không phải thông qua bất kỳ bên thứ ba nào khác.

Người chơi chỉ cần một chiếc smartphone có kết nối Internet là có thể giao dịch bất cứ lúc nào và bất cứ khi nào.

Người chơi có thể chuyển tiền xuyên quốc gia cực nhanh với mức phí siêu rẻ.

Tính bảo mật cao và an toàn.

Nhược điểm

Hiện tại ở một số quốc gia tiền ảo vẫn chưa được chấp nhận rộng rãi.

Đối với những người có kiến thức về công nghệ thì việc sử dụng tiền ảo trở nên đơn giản. còn những người chưa biết gì việc sử dụng trở nên khó khăn.

Sự biến động giá còn rất lớn

Phân loại tiền ảo

Tiền ảo đóng

Tiền ảo đóng hay tiền tệ viễn tưởng là đơn vị tiền dùng trong các thế giới viễn tưởng như trong game trực tuyến. Tiền ảo đóng không có liên hệ với nền kinh tế thực sự.

Tiền ảo dịch chuyển một chiều

Các dạng tiền ảo có thể mua bằng tiền thật nhưng không thể chuyển đổi theo hướng ngược lại. Ví dụ như các coupon, điểm tích lũy trong thẻ, tiền tài khoản Amazon, Facebook.

Tiền ảo phi tập trung

Tiền ảo phi tập trung là các đơn vị tiền được tạo ra dựa trên nền tảng phi tập trung như Ethereum và Bitcoin.

Loại tiền ảo này sẽ giao dịch trên các sàn giao dịch phi tập trung, không phụ thuộc vào bên trung gian thứ 3 để giữ nguồn tiền đầy đủ. Tất cả các giao dịch của người dùng đều được diễn ra một cách tự động và trực tiếp giữa người dùng với nhau. Nói cách khác, sàn giao dịch phi tập trung trao hoàn toàn quyền kiểm soát nguồn quỹ và các giao dịch về tay người dùng, loại bỏ bên trung gian nhằm tránh các rủi ro về vấn đề bảo mật, hacker, lừa đảo. Ngoài ra, việc đánh thuế hay kiểm soát nguồn tiền của các sàn phi tập trung là rất khó.

Tiền ảo có hợp pháp tại Việt Nam?

Tiền ảo có phải tài sản?

Điều 105 Bộ luật Dân sự năm 2015 của Việt Nam quy định về tài sản: Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản; Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai;...

Tài sản trước hết là điều kiện vật chất để nuôi sống con người (lương thực, thực phẩm), tài sản còn là các vật chất khác do con người tạo ra, chiếm hữu được và sử dụng được nhằm để duy trì, bảo vệ cuộc sống và phát triển (nhà ở, tư liệu sản xuất, tư liệu tiêu dùng và các vật phẩm khác…). 

Bộ luật Dân sự năm 1995 quy đinh về tài sản tại Điều 172, gồm: “Vật có thực, tiền, giấy tờ trị giá được bằng tiền và các quyền tài sản”. Cụ thể:

Vật: 

Vật là một bộ phận của thế giới vật chất, không phải mọi vật của thế giới vật chất đều được coi là vật trong quan hệ pháp luật dân sự. Vật trong quan hệ pháp luật dân sự và được coi là tài sản thì vật đó con người phải chiếm hữu được, phải chi phối được, xác định được về bề rộng, bề dài, chiều cao, cân, đong, đo, đếm được và xác định được theo sự tồn tại và chắc chắn phát sinh của nó. Sau nữa, con người phải khai thác được, sử dụng được nhằm đáp ứng các nhu cầu về vật chất hoặc tinh thần của mình. 

Tiền:

Trước hết cần hiểu tiền là Việt Nam đồng (VNĐ), do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam độc quyền phát hành, giá trị đồng tiền được ghi trên bề mặt đồng tiền, bất kỳ ai cũng có quyền sử dụng và tiền được sử dụng rộng rãi trên phạm vi lãnh thổ. Tiền có tính ổn định (ít khi đổi tiền). Tiền có các chức năng như trao đổi, thanh toán, dự trữ và xét về chủ quyền quốc gia thì tiền có chức năng bình ổn giá cả và giữ chủ quyền quốc gia. Khái niệm về tiền theo chuyên môn thì rất khác nhau, nhưng những yếu tố của tiền theo cách hiểu như trên là phù hợp với cách hiểu tiền là một loại tài sản hiếm. 

Ngoại tệ (tiền của nước ngoài) được phép lưu thông trên lãnh thổ Việt Nam phải quy đổi thành mệnh giá Việt Nam đồng.   

Giấy tờ có giá: 

Khái niệm giấy tờ có giá không bao quát hết được các loại hóa đơn, chứng từ được sử dụng trong lính vực thương mại, thương mại quốc tế. Đó là các vận đơn, các hóa đơn liên quan đến hàng hóa lưu kho, bãi hàng và thư tín dụng. Căn cứ Điều 4 Pháp lệnh ngoại hối năm 2005, thì trái phiếu Chính phủ, trái phiếu công ty, ky phiếu, cố phiếu… là giấy tờ có giá. 

Quyền tài sản: 

Là các quyền trị giá được bằng tiền, có thể chuyển giao được trong quan hệ pháp luật dân sự. Những quyền tài sản phổ biến ở Viêt Nam hiện nay là quyền sử dụng đất, quyền sở hữu trí tuệ và quyền yêu cầu trả một khoản nợ, quyền đòi bồi thường thiệt hại. 

Căn cứ vào những thuộc tính của tiền ảo, thì tiền ảo tạm gọi là tài sản ảo. 

Tuy nhiên, tài sản phải tồn tại khách quan và theo khả năng của con người chiếm hữu, chi phối, kiểm soát được. Những tài sản ảo, con người không kiểm soát được theo khả năng, không xác định được các thuộc tính của nó, do vậy không thể dùng làm đối tượng của các quan hệ pháp luật dân sự. 

Hiện nay, pháp luật của tất cả các nước trên thế giới và Việt Nam không thừa nhận một loại gọi là tài sản ảo. 

Tiền ảo tại Việt Nam

Theo thông báo từ Ngân hàng Nhà nước, kể từ ngày 1/1/2018, việc phát hành, cung ứng, sử dụng Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác làm phương tiện thanh toán là không hợp pháp và bị cấm tại Việt Nam. Cụ thể, kể từ ngày 1/1/2018, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác) có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điểm h Khoản 1 Điều 206 Bộ luật Dân sự năm 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Tuy nhiên, quy định không đề cập tới việc mua/bán Bitcoin trên các sàn giao dịch quốc tế, cũng như việc sở hữu tài sản Bitcoin của mỗi cá nhân, tổ chức. Tính hợp pháp của Bitcoin vẫn còn vấn đề gây tranh cãi trên toàn cầu. Hiện tại đã có 107/251 nước chấp nhận Bitcoin. Việt Nam nằm trong danh sách những nước xem Bitcoin là bất hợp pháp.

Ở Việt Nam, khái niệm về tài sản ảo, tiền điện tử chưa được nêu trong bất cứ văn bản quy phạm pháp luật, không do bất cứ ngân hàng nhà nước nào phát hành và được lưu trữ bằng phương thức điện tử. Vì tiền ảo không thể xác định trên thực tế và không xác định rõ danh tính của các chủ thể sở hữu tiền ảo, cho nên về việc giải quyết tranh chấp liên quan đến giao dịch tiền ảo có thể không thực hiện được.

Trước đó, trong Hội nghị ngành ngân hàng ngày 11/4/2019, ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Thanh toán Ngân hàng Nhà nước cho biết, cơ quan quản lý sắp ban hành Nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt sắp tới sẽ lần đầu tiên có sự xuất hiện của tiền điện tử.

Tiền ảo trên thế giới

Không chỉ riêng Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới đang gặp các vấn đề pháp lý về quản lý tài sản ảo, tiền ảo. Đây là vấn đề rất mới nên các chính phủ chưa có khung pháp lý quá sớm mà chờ đợi thêm.

Hiện tại đã có 107/251 nước chấp nhận Bitcoin. Các quốc gia của Liên minh châu Âu, G7 cho rằng tiền ảo hợp pháp nhưng chưa có cơ quan quản lý; các nước Bắc Phi thì chỉ trích rằng tiền ảo là bất hợp pháp; số còn lại thì cho rằng tiền ảo hợp pháp để mua bán, trao đổi nhưng lại cấm giao dịch ngân hàng.

Liên minh châu Âu

Liên minh châu Âu chưa thông qua luật cụ thể liên quan đến Bitcoin như là một loại tiền tệ, nhưng đã tuyên bố rằng thuế hàng hóa và dịch vụ không được áp dụng cho việc chuyển đổi giữa tiền tệ truyền thống và Bitcoin.

Vào tháng 10/2015, Tòa án Công lý của Liên minh Châu Âu đã ra phán quyết rằng: "Việc trao đổi tiền tệ truyền thống lấy các đơn vị tiền ảo 'Bitcoin' được miễn thuế VAT" và "Các quốc gia thành viên phải miễn trừ các giao dịch liên quan đến 'tiền, tiền giấy và tiền xu được sử dụng làm đấu thầu hợp pháp", khiến Bitcoin trở thành một loại tiền tệ thay vì trở thành hàng hóa. Theo các thẩm phán, không nên tính thuế vì Bitcoin nên được coi như một phương tiện thanh toán

Ngân hàng Trung ương Châu Âu phân loại Bitcoin là một loại tiền ảo phi tập trung có thể chuyển đổi. Vào tháng 7/2014, Cơ quan Ngân hàng Châu Âu đã khuyến cáo các ngân hàng Châu Âu không nên giao dịch bằng các loại tiền ảo như Bitcoin cho đến khi có cơ chế quản lý.

Các nước G7

Vào năm 2013, lực lượng đặc nhiệm hành động tài chính của G7 đã ban hành tuyên bố trong các hướng dẫn có thể áp dụng cho các công ty liên quan đến việc chuyển Bitcoin và các loại tiền tệ khác: "Các dịch vụ thanh toán dựa trên Internet cho phép bên thứ 3 tài trợ từ các nguồn ẩn danh có thể đối mặt với nguy cơ gia tăng rửa tiền, tài trợ khủng bố". Họ kết luận rằng điều này có thể "đặt ra thách thức đối với các quốc gia trong việc quản lý và giám sát chống rửa tiền/chống tài trợ khủng bố.

Các nước Bắc Phi

Ở Algeria, việc mua bán, sử dụng và nắm giữ tiền ảo bị nghiêm cấm. Tiền ảo được người dùng internet sử dụng thông qua web. Nó có đặc điểm là không có hỗ trợ vật chất như tiền xu, tiền giấy, thanh toán bằng séc hoặc thẻ tín dụng. Mọi hành vi vi phạm quy định này đều bị trừng phạt theo luật và quy định hiện hành.

Nhà lập pháp Hồi giáo chính ở Ai Cập đã ban hành một sắc lệnh tôn giáo phân loại các giao dịch thương mại bằng Bitcoin là haram (bị cấm theo luật Hồi giáo).

Nngày 19/12/2017, Abdellatif Jouahri - Thống đốc Ngân hàng Morocco là Al-Maghrib cho biết tại một cuộc họp báo rằng Bitcoin không phải là tiền tệ mà là một "tài sản tài chính". Ông cũng cảnh báo về những nguy hiểm của nó và kêu gọi đưa ra một khuôn khổ để bảo vệ người tiêu dùng

Nga

Kể từ tháng 11/2016, Bitcoin "không phải là bất hợp pháp" theo Cơ quan Thuế Liên bang Nga.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Liên bang Nga Alexei Moiseev cho biết vào tháng 9/2017, việc chấp nhận thanh toán bằng tiền điện tử là "có thể là bất hợp pháp". Các trang web thị trường Bitcoin bị chặn và các quyết định của tòa án tuyên bố rằng Bitcoin là một loại tiền tệ thay thế ngoài vòng pháp luật trên lãnh thổ của Liên bang Nga. Theo điều 27 của Luật Liên bang, việc phát hành đại diện tiền tệ ở Liên bang Nga bị cấm.

Việt Nam

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã tuyên bố việc phát hành, cung ứng và sử dụng Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác như là phương tiện thanh toán là bất hợp pháp và bị xử phạt từ 150 triệu - 200 triệu đồng. Tuy nhiên, Chính phủ không cấm giao dịch Bitcoin như là một hàng hóa hoặc tài sản ảo

Tiền ảo Trung Quốc

Ngày 21/6, ngân hàng trung ương Trung Quốc cho biết gần đây họ đã triệu tập một số ngân hàng và hãng thanh toán, trong đó có Ngân hàng xây dựng Trung Quốc và Alipay, để thúc họ siết quản lý giao dịch tiền ảo. Đặc biệt, Bắc Kinh dẹp hàng loạt dàn máy đào ở tỉnh Tứ Xuyên.

Các hành động mạnh tay của Trung Quốc đối với tiền ảo khiến giới đầu tư phải tìm câu trả lời rằng vì sao Trung Quốc lại muốn dẹp bỏ loại tiền này và ý nghĩa của những hành động đó đối với thị trường là gì?

Các nhà phân tích nói rằng Trung Quốc sợ các khoản đầu tư và gây quỹ ngầm, đồng thời cũng có quy định chặt chẽ về kiểm soát dòng tiền chảy ra nước ngoài. Các giao dịch tiền ảo đe doạ làm mất khả năng kiểm soát đó. Chính vì vậy, Bắc Kinh muốn kiểm soát, và thị trường tài chính đang là tầm ngắm.

Tuy nhiên, truy quét tiền ảo cũng là để dọn đường cho Trung Quốc áp dụng đồng tiền kỹ thuật số của riêng họ, cho phép chính phủ giám sát các giao dịch.

Trung Quốc thử nghiệm sử dụng đồng nhân dân tệ ảo từ tháng 3/2021 với mục tiêu là tiến hành các giao dịch bằng đồng tiền của họ trên khắp thế giới để giảm phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ. Giới phân tích cho rằng Trung Quốc muốn đưa nhân dân tệ trở thành đồng tiền quốc tế, trong khi vẫn duy trì kiểm soát hoàn toàn.

Dù hoạt động đào và giao dịch tiền kỹ thuật số đã bị cấm ở Trung Quốc từ năm 2019, nhưng vừa qua nước này mới đóng cửa hàng loạt dàn máy tính đào tiền ảo.

Top 10 đồng điện tử không pháp định (tiền ảo) phổ biến nhất

Bitcoin

Bitcoin là đồng tiền ảo đầu tiên ra đời năm 2008 và hiện tại là đồng tiền phổ biến nhất và đánh giá cao, mặc dù có sự biến động cao.

Bitcoin ra đời bởi Satoshi Nakamoto – một người khá bí ẩn. Giá trị thị trường của Bitcoin ở mức trên 10 tỷ USD (tháng 6/2016), lớn hơn tất cả các loại tiền ảo khác cộng lại. Với nhiều người, nhắc đến tiền ảo là nhắc đến Bitcoin. Vì giá trị thương hiệu của nó, tất cả loại tiền ảo còn lại được coi là “altcoin” – loại tiền ảo thay thế cho Bitcoin.

Cách "đào" Bitcoin

Đào Bitcoin hay còn được gọi là Bitcoin Mining là thuật ngữ chỉ ra việc người dùng sử dụng các công cụ, phần mềm chuyên nghiệp để khai thác Bitcoin.

Việc đào Bitcoin bằng phần mềm yêu cầu cấu hình của máy tính cao và phần mềm chạy Bitcoin mạnh. Vì cấu hình VGA càng cao hoặc chip Asic càng mạnh, càng hiện đại thì khả năng xử lý thuật toán Blockchain càng nhanh hơn, nhờ đó thợ đào sẽ nhận được phần thưởng khối bằng Bitcoin càng nhiều hơn.

Một máy đào Bitcoin yêu cầu thợ đào phải có đủ: Hệ thống điện, Hệ thống mạng và máy đào Bitcoin. Số lượng máy đào Bitcoin và năng suất tùy thuộc và cấu hình và số lượng máy đào.

Thợ đào có thể lựa chọn mỏ đào một mình để nhận toàn bộ thưởng của nhiệm vụ, hoặc chọn hợp tác cùng với các thợ đào khác để hoàn thành nhiệm vụ một cách nhanh chóng. Phần thưởng khối được chia cho tất cả các thợ đào có tham gia và tỉ lệ ăn chia tùy vào đóng góp của mỗi người nhiều hay ít. Một vài mỏ, trang đào Bitcoin uy tín mà bạn có thể sử dụng như: Mitrade, Binance, Santienao, Bitmoon,... 

Ngoài ra, thợ đào cũng có thể kiếm Bitcoin miễn phí thông qua các ứng dụng, Game, Web trên điện thoại, máy tính một cách dễ dàng và có thể thực hiện mọi lúc mọi nơi.

Giá Bitcoin

Tháng 8/2021, Bitcoin đang tiến gần đến cột mốc 50.000 USD sau khoảng thời gian suy yếu kéo dài nhiều tháng. Ngày 22/8, giá Bitcoin giao dịch quanh mức 49.500 USD/coin. 

Tuy nhiên đây không phải giá cao nhất của đồng tiền ảo này, tháng 3/2021, giá một đồng Bitcoin, theo cập nhật của CoinmarketCap, vượt ngưỡng 60.000 USD, xác lập mức kỷ lục mới. Với mức giá này, vốn hóa của Bitcoin đạt hơn 1.120 tỷ USD.

Ethereum (ETH)

Ethereum là một nền tảng tiền ảo dựa trên các hợp đồng thông minh – cho phép theo dõi tất cả các giao dịch và thỏa thuận liên quan thông qua một cuốn sổ cái. Ethereum được chia làm 2 loại Ethereum và Ethereum Classic.

Giá trị của Ether đã tăng mạnh kể từ khi được tạo ra vào năm 2013, 2021 lên gần 3.000 đô la cho một mã thông báo vào cuối tháng 5, nhưng vẫn thua xa giá trị gần 40.000 đô la mỗi đồng của Bitcoin. Theo Ethereum, nó có thể được sử dụng để “mã hóa, phân quyền, bảo mật và giao dịch bất cứ thứ gì”.

Binance Coin (BNB) 

Binance Coin ban đầu là một mã thông báo ERC-20 hoạt động trên nền tảng của Ethereum. Cuối cùng thì nó cũng đã ra mắt mạng chính thức của riêng mình. Mạng sử dụng mô hình đồng thuận bằng chứng cổ phần. Và tính đến tháng 1 năm 2021, Binance có vốn hóa thị trường 6,8 tỷ đô la với một BNB có giá trị 44,26 đô la.

DigiByte (DGB)

DigiByte là một đồng tiền được thiết kế để cạnh tranh với các loại tiền điện tử lớn như XRP và Litecoin bằng cách ưu tiên bảo mật mạng và khả năng mở rộng. Nền tảng của nó bổ sung các tính năng cho phép người dùng phát hành tài sản, khởi chạy ứng dụng và định danh số. 

Maker (MKR)

Maker là đồng tiền ảo không định danh, nó được xây dựng trên nền tảng Ethereum. Nó là một ví dụ điển hình về nhiều sản phẩm và dịch vụ ngoạn mục mà mọi người có thể xây dựng bằng cách sử dụng nền tảng hợp đồng thông minh của Ethereum . Về cơ bản, nó tồn tại để giảm sự biến động giá của đồng Dai so với USD.

ChainLink (LINK)

Chainlink ra đời năm 2017. Tính đến tháng 1/2021, vốn hóa thị trường của Chainlink là 8,6 tỷ đô la và một LINK có giá trị 21,53 đô la. Chainlink (LINK) sử dụng “dữ liệu trong thế giới thực vào Blockchain trong khi vẫn duy trì tính bảo mật và độ tin cậy”.

Cardano (ADA)

Cardano là một loại tiền điện tử không pháp định được tạo ra với cách tiếp cận dựa trên nghiên cứu của các kỹ sư, nhà toán học và các chuyên gia mật mã. Dự án được đồng sáng lập bởi Charles Hoskinson, một trong năm thành viên sáng lập ban đầu của Ethereum. Sau khi có một số bất đồng với hướng đi của Ethereum, nên ông đã rời đi và sau đó giúp tạo ra Cardano. 

Tính đến tháng 1/2021, Cardano có vốn hóa thị trường là 9,8 tỷ đô la và một ADA được giao dịch với giá 0,31 USD.

Kusama (KSM)

Kusama là một mạng lưới mở gồm các blockchains chuyên biệt được xây dựng bằng Substrate và gần giống cơ sở mã như Polkadot. Mạng lưới này là một môi trường phát triển thử nghiệm cho các nhóm muốn tiến nhanh và đổi mới trên Kusama hoặc chuẩn bị triển khai trên Polkadot. Kusama được thành lập vào năm 2019 bởi Gavin Wood và là người đồng sáng lập của Ethereum.

Ripple (XRP)

Ripple là một hệ thống thanh toán tổng thể theo thời gian thực, chuyển đổi tiền tệ. Ra mắt năm 2012 và có giá trị khoảng 16,7 tỷ USD (số liệu cập nhật ngày 9/7/2019), Ripple đã được tích hợp vào một số ngân hàng và hệ thống thanh toán để giảm chi phí phát sinh.

Ripple có thể tạo điều kiện trao đổi nhiều loại tiền tệ fiat, tiền điện tử như Bitcoin và thậm chí cả hàng hóa như vàng. 

DogeCoin (DOGE)

DogeCoin ban đầu được biết đến như một loại tiền tệ trò đùa nhưng vẫn thu hút sự quan tâm lớn. Chữ DOGE trong tên gọi của nó là phát âm lái từ chữ Dog (nghĩa là con chó). Nó thường được sử dụng trên các forum hoặc quyên góp cho một số tổ chức. DOGE được tạo ra vào cuối năm 2013 bởi 2 kỹ sư phần mềm. Hiện nay DogeCoin đã tăng hơn 5000% vào đầu năm 2021 và nhờ công rất lớn của tỷ phú Elon Musk.

Tiền ảo Pi

Tiền ảo Pi mới ra đời đã gây sốt

Pi là một loại tiền điện tử mới, khởi động từ tháng 3/2019. Người dùng có thể hàng ngày khai thác từ điện thoại của mình. Pi được duy trì và bảo mật bởi một cộng đồng, thay vì bởi các chính phủ hoặc ngân hàng.

Ứng dụng yêu cầu một số quyền truy cập cá nhân như truy cập danh bạ, nhận dữ liệu từ Internet... Để sử dụng, người dùng cần đăng ký tài khoản bằng số điện thoại hoặc Facebook cá nhân chính chủ, đồng thời có mã giới thiệu của người dùng trước.

Pi là tiền điện tử đầu tiên và duy nhất cung cấp cơ hội khai thác trên điện thoại thông minh. Việc "đào" Pi không ảnh hưởng đến hiệu suất điện thoại, ảnh hưởng đến pin hay dữ liệu mạng. Người dùng cũng có thể tắt ứng dụng hay tắt mạng mà vẫn "đào" được Pi. Do đó, người đứng sau dự án Pi Network đã mạnh dạn tuyên bố rằng, tiền điện tử của họ có mục đích vượt xa Bitcoin.

Hiện tại, Pi có giá trị khoảng 0 USD/Euro... tương tự như Bitcoin vào năm 2008.

Dự án Pi Network bao gồm 3 giai đoạn: Beta, Testnet (mạng thử nghiệm) và Mainnet (mạng chính thức). Dự án này hiện ở giai đoạn Testnet, bắt đầu từ tháng 3/2020, do đó đồng tiền này chưa thể đổi ra tiền, người đào cũng chưa thể rút Pi. Người dùng cũng chưa thể giao dịch, mua bán, trao đổi hàng hóa bằng tiền điện tử này.

Cảnh báo tiền ảo Pi lừa đảo

Trên trang The Coins Post, chuyên gia M. Ali đánh giá, Pi Network giống một mô hình lừa đảo đa cấp. Vị chuyên gia này cho biết, người dùng không thể tự vào mạng lưới khai thác Pi, mà phải thông qua mã giới thiệu. Đây là biểu hiện của một mô hình kinh doanh theo kiểu kim tự tháp, thu hút mọi người bằng lời hứa về lợi nhuận nếu tuyển được thêm thành viên.

Cem Dilmegani, nhà sáng lập Al Multiple, cựu cố vấn công nghệ của những công ty tư vấn quả lý McKinsey cũng nhận xét rằng, ứng dụng Pi Network hoạt động chẳng khác nào "một hệ thống tiếp thị đa cấp, hứa hẹn phần thưởng tương lai khi thành viên bỏ thời gian và công sức để thu hút người dùng mới".

Còn theo chuyên gia toán học và công nghệ thông tin TS. Nguyễn Lê Anh, Pi chỉ là một chiếc đồng hồ chạy giờ, nó tạo ra cảm giác là dùng điện thoại đào tiền.

"Hệ thống lừa đảo sẽ cho ra sàn giao dịch Pi mà giá tăng lên hàng ngày và các bạn sẽ được khuyến cáo là trả thêm một ít tiền Việt thì sẽ mua được rất nhiều tiền Pi. Khi ấy, các bạn sẽ bị rút tiền, bởi các bạn đã cung cấp cho kẻ lừa đảo đầy đủ các thông tin cần thiết để lấy hết tiền của các bạn.

Hệ thống lừa đảo này, chưa lừa các bạn ngay đâu, sẽ nuôi các bạn một thời gian và sẽ tính toán rất chính xác thời điểm lừa tất cả các bạn", TS. Nguyễn Lê Anh nhấn mạnh.

Chuyên gia cảnh báo những rủi ro khi đầu tư vào tiền ảo

Trên thực tế có thể thấy đã có những rủi ro gặp phải trong đầu tư tiền ảo, điển hình như đầu tư Bitcoin. Cụ thể, đã có rất nhiều người không biết mà nhầm tưởng những mô hình đầu tư lạ là đầu tư Bitcoin. Theo đó, những mô hình này bắt buộc người tham gia phải mua Bitcoin rồi đưa cho họ, họ sẽ cho bạn lãi hàng tháng. Nó hoàn toàn không phải là Bitcoin.

Nếu chẳng may đầu tư vào những mô hình đa cấp, lấy của người sau trả cho người trước thì rất nguy hiểm, chúng có thể biến người thành những nạn nhân bất cứ lúc nào. Nhìn chung việc giao dịch tiền ảo có nhiều thuận tiện nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Điển hình:

Giao dịch ẩn danh

các giao dịch thương mại hay dân sự thanh toán bằng tiền ảo như Bitcoin mang tính chất ẩn danh, chủ thể của quan hệ không xác định được danh tính và chủ thể của các bên quan hệ không biết rõ về nhau, mà chỉ thông qua mạng Internet.

Vì vậy, khi có hành vi xâm phạm lợi ích của nhau thông qua giao dịch bằng tiền ảo, thì bên có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm sẽ được giải quyết như thế nào, khi mà bên chủ thể vi phạm cố ý ẩn tích và lẩn trốn trên mạng Internet?

Ngoài ra, do tính ẩn danh cao cho nên việc sử dụng tiền ảo trong giao dịch có thể bị lạm dụng là phương tiện cho tội phạm rửa tiền, buôn bán hàng cấm, trốn thuế và mua bán, trao đổi những tài sản phi pháp khác.

Dễ bị chiếm đoạt

Tiền ảo được lưu giữ dưới dạng kỹ thuật số nên có nhiều nguy cơ bị xâm phạm, bị chiếm đoạt, bị thay đổi dữ liệu hoặc bị ngừng giao dịch là rất lớn.

Vì vậy, giao dịch bằng Bitcoin có nhiều nguy cơ bị lạm dụng, bị chiếm đoạt mất tài sản là khoản tiền do các thành viên của mạng lưới Bitcoin góp vào, nhưng chưa có cơ chế bảo vệ vì nhà nước không thừa nhận quan hệ giao dịch này.  

Không có cơ quan giám sát

Do không có cơ quan giám sát, không có cơ quan trung gian, quan hệ sử dụng tiền ảo tự do, tự phát theo một quy ước giữa các bên chủ thể tham gia giao dịch không công khai. Khi đó, giá trị tiền ảo biến động mạnh theo thời gian hoạt động ngắn nên ẩn chứa nhiều nguy cơ bong bóng, nhà đầu tư không lường trước được những rủi ro tiềm ẩn trong giao dịch, bị thiệt hại về tài sản mà không được bảo vệ bằng các cơ chế pháp lý.

Tiền ảo không bị chi phối và kiểm soát giao dịch bởi một cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền nào, do vậy chủ sở hữu tiền ảo tự chịu toàn bộ rủi ro. 

Các vụ lừa đảo tiền ảo tại Việt Nam

Tại nước ta, đa số các vụ lừa đảo đều đội lốt đầu tư tiền ảo để làm mờ mắt các nhà đầu tư. Có thể kể đến những cái tên như Bitconnect, Hextracoin, Ifan, Pincoin… Tuy nhiên chúng sớm bị lật tẩy dẫn đến sự sụp đổ. Thời gian gần đây thị trường tiền ảo đang phát triển mạnh mẽ. Vì vậy các dự án đa cấp biến tướng”dựa hơi” tài sản mã hóa cũng mọc lên nấm sau mưa.

Điểm chung của dự án ma này là đều hoạt động sôi nổi một thời gian để kêu gọi vốn đầu tư. Sau đó, thì sẽ lặng mất tâm không một dấu vết khiến cho các nhà đầu tư mất trắng.

Điển hình, trên diễn đàn Onecoin liên tục đăng tải, quảng bá giới thiệu đồng tiền kỹ thuật số Onecoin (tiền ảo), lan rộng trên phạm vi nhiều tỉnh, thành phố. Với lợi nhuận quảng cáo về lãi suất lên đến 1.000%. Mỗi gói đầu tư đồng tiền ảo này trị giá lên đến hàng trăm ngàn EUR, được chia nhỏ ra để nhiều người tham gia.

Với quảng cáo này, nhiều cá nhân tham gia bằng cách dùng tiền thật để mua các gói tiền ảo và hy vọng trở nên giàu có trong một thời gian ngắn. Người chơi được hưởng tiền lãi, không hề biết rằng số tiền gọi là lãi này được trích ra từ tiền của người gửi sau, trả cho người gửi trước tương tự như tham gia mua hàng đa cấp.

Phương thức này, bên bán không có gì để bán, mà vẫn là bên bán hàng và thu được những khoản lợi nhuận khổng lồ theo nguyên tắc “lấy mỡ khách hàng trước, rán khách hàng sau”. Cứ như vậy cho đến khi không còn khách hàng tham gia mua tiền ảo nữa thì "lặng lẽ biến mất".

Thực tế, sau mỗi đợt trả lãi suất cho bên mua, bên bán có dùng khoản tiền còn dư để đầu tư vào sản xuất, kinh doanh thu lợi nhuận hay không, thì không thể xác định được, vì nhà nước không thể kiểm soát. Với phương thức này, nhiều phần tử xấu trong xã hội có thể lợi dụng giao dịch tiền ảo để thu về những khoản tiền lớn, hoặc lợi dụng giao dịch này để rửa tiền, tích lũy tiền dùng vào những mục đích không có lợi cho kinh tế, an ninh quốc gia, trật tự xã hội hoặc gây rối thị trường. 

Chưa từng có bất kỳ một lĩnh vực kinh doanh tiền tệ nào ở Việt Nam lại có lãi suất cao và nhanh đến thế. Vì vậy, bất kì ai khi muốn tham gia góp vốn, đầu tư vào một dự án nào cũng cần tìm hiểu rõ về dự án đó. Và nên tránh xa các dự án với mức lợi nhuận khủng, bởi vì bản chất của nó chỉ dùng tiền người sau trả tiền cho người trước.

Qua đó ta có thể thấy được tiền ảo không phải lừa đảo. Tất cả là do một số cá nhân hoặc tổ chức mượn danh tiền sử dụng thuật toán mã hóa để lập nên các dự án lừa đảo. Những dự án này sẽ dụ những ”con mồi” không nắm vững kiến thức sa lưới. Từ đó những ai bị lừa đều nghĩ bản chất các đồng tiền ảo là lừa đảo.

Nhật Linh